چطور به اشتباهات کودک واکنش نشان دهیم؟
همه ما در طول روز بارها کارهای اشتباه می‌کنیم، حتی همان اشتباهاتی که کودکمان مرتکب می‌شود. تابه‌حال چند بار به‌خاطر ریختن لیوان آب روی زمین از دست فرزندتان عصبانی شده‌اید، در حالی که خودتان هم بارها این اشتباه را مرتکب شده‌اید؟
به باور عموم، رفتار کودک بازتابی از تربیت والدین است. کاترین رینولدز لوئیس، نویسنده کتاب «اخبار خوب درباره رفتار بد»، می گوید: «این تفکر که رفتار بچه ها بازتابی از نحوه تربیت والدین است، والدین را می ترساند.»
ما می ترسیم که تمایل نداشتن کودک به تمیزکردن اتاقش نشانه این باشد که ما والدین بدی هستیم و در آموزش نظم و انضباط به فرزندمان غفلت کرده ایم. یا وقتی کودک 8ساله ما چیزی را پرتاب می کند، فکر می کنیم وظیفه مان را خوب انجام نداده ایم و به فرزندمان نحوه کنترل خشم را یاد نداده ایم. فکر می کنیم اگر سریع این اشتباهات را اصلاح نکنیم، فرزندمان هرگز یاد نخواهد گرفت که وظایفش را درست انجام دهد. این ترس باعث می شود واکنش اشتباهی نشان دهیم و وضعیت را بدتر از قبل کنیم. در این شرایط، باید این طرز فکر را کنار بگذاریم و دست از سرزنش کردن خودمان یا فرزندمان برداریم.
چطور به اشتباهات کودک واکنش نشان دهیم؟
1. ببینید اشتباه کودک تصادفی بوده یا عمدی
وقتی فرزندتان پیراهن زیبایش را با غذا کثیف می کند یا بشقاب شامش را کف آشپزخانه می اندازد، چقدر عصبانی می شوید؟ این رفتار بدی است، اما تابه حال به این فکر کرده اید که شاید این رفتارهای اشتباه عمدی نیستند؟
فرض کنید فرزندتان همه نان ها را روی میز یا پیشخوان پخش کرده است، به نظر شما دلیل این کارش چه بوده است؟ احتمالا دلیلش این بوده که سعی می کرده مستقل باشد و خودش صبحانه اش را آماده کند.
همه ما در طول روز بارها کارهای اشتباه می کنیم، حتی همان اشتباهاتی که کودکمان مرتکب می شود. تابه حال چند بار به خاطر ریختن لیوان آب روی زمین از دست فرزندتان عصبانی شده اید، در حالی که خودتان هم بارها این اشتباه را مرتکب شده اید؟
یادآوری اینکه این رفتارها و اشتباهات عمدی نیستند، باعث می شود آرام تر شوید، بعد از دیدن اشتباهات فرزندتان عصبانی نشوید و درست واکنش نشان دهید.
2. صداقت فرزندتان را تحسین کنید
وقتی فرزندتان به اشتباهش اعتراف می کند، صداقت او را تحسین کنید. می دانیم که در این شرایط تحسین کردن فرزندتان کار سختی است و دوست دارید حسابی تنبیهش کنید، اما صداقت او و اعتراف به اشتباهش واقعا تحسین برانگیز است.
با تحسین کردن صداقتش به او می فهمانید که می تواند هر چیزی را به شما بگوید، حتی زمانی که اشتباه کرده است یا به کمک نیاز دارد. او باید بتواند اتفاقات خوب و بد روزش را به شما بگوید، در غیر این صورت ممکن است ترس از شکست در او ایجاد شود و اعتمادبه نفس او آسیب ببیند. بابت این کارها فرزندتان را تحسین کنید:
- پیش شما به اشتباهش اعتراف کرده است؛
- مسئولیت اشتباهش را پذیرفته است؛
- دنبال راهکاری برای جبران اشتباه است؛
- بابت اشتباهش عذرخواهی می کند.
3. بپذیرید که اشتباهات کودک راهی برای یادگیری است
وقتی فرزندتان اشتباه می کند، کاری نکنید که خجالت بکشد. رفتار شما باعث می شود یاد بگیرد در موقعیت های مشابه آینده چطور رفتار کند. اشتباهات بخشی اجتناب ناپذیر از زندگی هستند که می توانیم از آنها نهایت استفاده را ببریم.
به جای سرزنش کردن فرزندتان، به او کمک کنید دلیل اشتباهش را بفهمد و از اشتباهاتش درس بگیرد. اشتباه کردن باعث می شود:
- مکانیسم های مقابله ای برای مهار ناامیدی، اضطراب و احساس گناه را یاد بگیرد.
- انعطاف پذیر بار بیاید.
- ذهنیت رشد و مهارت های عاطفی را برای تصمیم گیری درباره نحوه بهبود وضعیت تقویت کند.
4. از اشتباهات رایج جلوگیری کنید
اگرچه اشتباهات اجتناب ناپذیرند، می توانید از وقوع بسیاری از آن ها جلوگیری کنید. وقتی بچه ها بازی های خشونت آمیز می کنند، آن ها را از هم جدا کنید و فعالیت های مناسب تری پیش پایشان بگذارید یا وسایل قیمتی و تزئینی را از دسترس کودک دور کنید.
5. کودکان را با همدلی راهنمایی کنید
اینکه فکر کنیم تاب آوری کودک با شکست خوردن افزایش می یابد، باور اشتباهی است. حقیقت این است که رویارویی موفقیت آمیز با شکست تاب آوری او را افزایش می دهد. همدلی روش درست انتقال این باور به کودک است. با همدلی اشتباه او را تصدیق می کنیم و به فرزندمان کمک می کنیم رفتار مناسب تری داشته باشد.
همدلی کردن با فرزند یعنی احساسی را درک کنیم که موقع اشتباه کردن داشته است. مثلا اگر کودک از سر هیجان اسباب بازی یا وسیله دیگری را پرت می کند، به جای عصبانی شدن و دعواکردن او، احساسش موقع انجام این کار را درک کنیم. پس از پذیرش احساس او، با لحنی مناسب دلیل اشتباه بودن رفتارش را برایش توضیح دهید.
با این کار احساسات کودک را شناسایی و تأیید می کنید و سعی در پنهان کردن رفتار او ندارید، بلکه سعی می کنید موقعیت را از دیدگاه او ببینید. درنهایت به کودک این فرصت را می دهید که رفتار درست را بیاموزد و در شرایط مشابه واکنش درستی نشان دهد. اصلاح رفتار کودک به تنهایی کافی نیست؛ باید به او آموزش دهیم که چگونه اشتباهش را بفهمد، سعی کند آن را اصلاح کند و رفتار جایگزین و درست را پیدا کند.
دعوای کودکان می تواند برای تشخیص تفاوت ها، درک و مهار احساسات ناخوشایند، توسعه چارچوب های اخلاقی و ایجاد مهارت ها و شایستگی های اجتماعی مانند همدلی مفید باشد.
آنورا آینهورن
نکاتی که باید هنگام دعوای کودکان رعایت کنید
گوش شنوا باشید و همدلی کنید
اگر فرزندتان به خاطر اختلاف با یکی از دوستانش ناراحت است، با تمریناتی مانند تنفس عمیق به او کمک کنید خودش را آرام کند، سپس از او بپرسید چه اتفاقی افتاده است. می توانید بگویید: «درک می کنم که ناراحتی.» چنین پاسخی باعث می شود کودک شما احساس کند حرف هایش شنیده می شوند. همچنین یاد می گیرد اسم احساسی که دارد «ناراحتی» است و شناخت احساسات باعث می شود دفعه بعد که در وضعیتی مشابه قرار گرفت، بهتر عمل کند.
کودک را وادار کنید موضوع را از دید طرف مقابل هم بررسی کند
وقتی کودک از دست کسی عصبانی است، فکرکردن به مسئله فقط از دیدگاه خودش برایش آسان است. سعی کنید به فرزندتان کمک کنید موضوع را از دید طرف مقابل هم بررسی کند. این طوری اشتباهاتش مشخص می شوند و می تواند راه حل بهتری پیدا کند.
کودک را بیش از حد کنترل نکنید
تا زمانی که مسئله خیلی حاد نیست، در مقابل تمایل به تماس با مدرسه یا والدین کودک دیگر مقاومت کنید. این مسائل در روابط دوستانه پیش می آیند و بهتر است خود کودکان یاد بگیرند مشکلاتشان را حل کنند.
بادی چیست و انواع بادی نوزادی
کودک را در طول این فرایند راهنمایی کنید
هنگامی که فرزندتان متوجه شد چگونه می خواهد مشکل را حل کند، او را بر اساس انتخابش راهنمایی کنید. مثلا اگر به نقش خودش در دعوا احساس بدی دارد و می خواهد عذرخواهی کند، روش درست عذرخواهی کردن را به او یاد بدهید. اگر معتقد است که به او ظلم شده، او را تشویق کنید احساساتش را با دوستش در میان بگذارد. اگر فرزندتان به این نتیجه رسید که دیگر نمی خواهد با دوستش در ارتباط باشد، به تصمیم او احترام بگذارید.
خودتان هم به گفته هایتان عمل کنید
والدین اولین الگوهای فرزندان محسوب می شوند. چیزی را که به او یاد می دهید باید عملی در ارتباط با همسرتان یا دیگران هم نشان بدهید. مثلا اگر می گویید نباید سر دوستش فریاد بزند، خودتان هم نباید این کار را انجام بدهید.
