عفونت بند ناف و روش های درمان آن
یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز والدین، مراقبت از بند ناف نوزاد می باشد.
اهمیت وجود بند ناف
جنین برای رشد خود نیازمند اکسیژن و مواد غذایی می باشد. تغذیه ی نوزاد زمانی که در شکم مادر است از طریق جفت انجام می گیرد. جفت به دیواره ی داخلی رحم وصل بوده و تغذیه ی نوزاد را به عهده دارد. جفت به وسیله ی لوله ی خاصی که همان بند ناف می باشد، مواد غذایی را به بدن نوزاد منتقل می کند.
جدا کردن بند ناف نوزاد
بعد از تولد برای جدا سازی نوزاد از بدن مادر بند ناف توسط پزشک قطع می شود. این عمل کاملا بدون درد می باشد زیرا بند ناف فاقد عصب می باشد. مقداری از بند ناف روی بدن نوزاد باقی مانده و یک گیره برای جلوگیری از خون ریزی به انتهای آن بسته می شود.
خشک شدن و افتادن بند ناف
در سه روز اول تولد بند ناف مرطوب بوده و سپس رو به خشک شدن می رود، رنگ آن در ابتدا زرد است و سپس قهوه ای می گردد. پروسه ی افتادن بند ناف متغیر می باشد و گاهی بین 10-7 روز و یا در برخی نوزادان تا 21 روز و یا بیشتر به طول می انجامد. هنگام افتادن ممکن است جای آن زخم کوچکی ایجاد شود و یا حتی مقدار کمی خون ریزی داشته باشد اما جای نگرانی نیست و این امر طبیعی می باشد. به هیچ وجه سعی در کشیدن و کندن بند ناف نداشته باشید حتی اگر کامل خشک شده و به مویی بند باشد.
دلایل تاخیر در افتادن بند ناف
در بعضی مواقع ممکن است حتی بعد از یک ماه بند ناف نوزاد نیفتد که ممکن است به دلایل نقص ایمنی نوزاد و یا عفونت بند ناف باشد.
مراقبت های لازم بعد از افتادن بند ناف
- بند ناف را خشک نگه داشته و از خیس شدن آن جلوگیری نمایید
- برای تسریع روند خشک شدن از الکل، بتادین و روغن زرد استفاده نکنید و بگذارید خود به خود خشک گردد
- از کشیدن و دستکاری کردن بند ناف بپرهیزید
- بند ناف را زیر پوشک قرار ندهید تا با ادرار تماس نداشته باشد، قسمت بالایی پوشک را تا کرده تا بند ناف کاملا بیرون باشد و در معرض هوا قرار بگیرباکترید
- تا چند روز کودک را حمام نکرده و برای تمیز کردن کودک از اسفنج استفاده نمایید
- تا زمان افتادن بند ناف، هر روز بند ناف و اطراف آن را از نظر تغییرات و عفونت بررسی کنید
عفونت بند ناف
بند ناف به آرامی از خون خالی و شروع به تغییر رنگ و خشک شدن می کند. و در این زمان محیط مناسبی برای رشد باکتری ها می باشد، خون لخته شده در رگه های بند ناف، محلی برای ورود باکتری ها به بدن نوزاد می باشد. از آن جایی که سیستم ایمنی بدن نوزاد تکامل پیدا نکرده و قادر به مبارزه با میکروب ها نمی باشد این باکتری ها منجر به عفونت می گردند. عفونت بند ناف به ندرت قبل از افتادن بند ناف رخ می دهد اما در صورت بروز به آن امفالیت گفته می شود. در صورتی که دیر متوجه عفونت شده و امفالیت رخ دهد و همچنین درمان به موقع صورت نگیرد عفونت وارد خون نوزاد می گردد و منجر به سپسیس و آسیب به سایر ارگان ها نظیر کبد و روده می شود. در بعضی مواقع عفونت بند ناف موجب بستری شدن نوزاد در بیمارستان می شود. از آنجایی که میزان مرگ و میر نوزادان به دلیل عفونت بند ناف بالا و به میزان 15-7% است، درمان به موقع آن بسیار ضروری می باشد.
از علائم عفونت بند ناف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوی بد بند ناف
- قرمزی بند ناف و اطراف آن
- تورم و سفت شدن اطراف ناف
- جوش، تاول و راش پوستی
- خروج ترشحات بعد از افتادن بند ناف
- تاخیر در افتادن بند ناف
- امتناع نوزاد از خوردن شیر
- خواب آلودگی و بی حالی شدید نوزاد
در صورتی که علائم گفته شده همراه با تب و بی حالی باشد، عفونت شدید بوده و نیاز به مداخله ی فوری می باشد.
عوامل تاثیر گذار بر ایجاد عفونت بند ناف
- پاره شدن کیسه ی آب
- زایمان طولانی
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- عفونت بدن مادر
- نقص سیستم ایمنی نوزاد
- قرار دادن لوله ی نافی برای نوزاد
- زایمان های غیر بهداشتی و در منزل
- عدم آشنایی با مراقبت های بهداشتی بند ناف
- دستکاری بند ناف با دست آلوده و تلاش برای جدا سازی آن
درمان عفونت بند ناف
برای درمان مقداری از مایع زرد رنگ ترشح شده را به عنوان نمونه مورد آزمایش قرار می دهند. در عفونت های وسیع و گسترش یافته، ممکن است نمونه ی خون و مایع مغزی نخاعی نیز کشت داده شود. در ابتدا درمان با طیف وسیعی از آنتی بیوتیک ها شروع می شود. بعد از تشخیص نوع باکتری ایجاد کننده ی عفونت، درمان با آنتی بیوتیک مربوطه ادامه پیدا می کند. دارو های آنتی سپتیک مانند الکل علاوه بر اینکه نقشی در روند درمان ندارند بلکه پروسه ی افتادن بند ناف را نیز به تاخیر می اندازند.
پماد تتراسایکلین برای درمان عفونت
در درمان عفونت بند ناف نیاز به پرس و جو برای نام مشخصی از پماد نمی باشد. بهترین پماد، برای عفونت های موضعی پماد تتراسایکلین است. اما در صورتی که عفونت گسترده تر باشد نیاز به دارو های دیگر و یا حتی بستری شدن می باشد.
تفاوت گرانولوم نافی و ترشحات نافی
گرانولوم نافی یکی دیگر از عفونت های بند ناف است که به صورت توده ی بافتی کوچکی، چند هفته بعد از بریدن بند ناف ایجاد می شود. گرانولوم شبیه یک توده ی کوچک قرمز است که با ترشحات زرد و یا شفاف پوشیده می شود. گرانولوم موجب درد نمی گردد. و اگر ترشح زرد رنگ بعد از افتادن بند ناف زیاد و یا دردناک شد ممکن است عفونت باشد و بهتر است با پزشک مشورت گردد. در بسیاری از موارد، گرانولوم ها خود به خود درمان شده و نیاز به درمان خاصی نمی باشد. برای رفع گرانولوم، 8-6 هفته پوشک را طوری تا کنید که ناف در معرض هوای آزاد باشد. و با آب ولرم محل گرانولوم را تمیز نمایید.
درمان های خانگی عفونت بند ناف
استفاده از الکل و بتادین، گذاشتن خمیر روی ناف نوزاد ممکن است بسیار خطرناک باشد. درمان خانگی می تواند به روش های زیر انجام گردد اما لازم به ذکر است این روش ها را توصیه نکرده و صرفا برای اطلاع رسانی بیان می کنیم. زیرا نوزادان حساس هستند و سیستم ایمنی ضعیفی دارند و هر گونه اشتباه و بی احتیاطی ممکن است سلامت آن ها را به خطر بیاندازد.
ترکیب آب گرم و نمک
این ترکیب در درمان عفونت شکمی موثر است. آب گرم منجر به افزایش جریان خون ناحیه ی عفونی می گردد و نمک، رطوبت درون شکم را جذب می نماید و در نهایت روند درمان عفونت بند ناف را تسریع می کند. اما لازم است طبق نظر پزشک از این ترکیب استفاده کنید. در این روش یک قاشق چای خوری نمک را درون یک فنجان آب گرم حل کنید، سپس با یک پنبه ی تمیز ناحیه ی آلوده را 2-1 بار در روز بشویید.
استفاده از روغن درخت چای
چهار الی پنج قطره از روغن چای را با یک قاشق چای خوری روغن زیتون و روغن نارگیل ترکیب کنید و با یک پنبه ی تمیز به محل آلوده بمالید. بعد از 10 دقیقه ناحیه را با دستمال پاک کنید. 3-2 بار در روز این کار را تکرار نمایید.
استفاده از سرکه ی سفید، ژل آلوئه ورا، استفاده از خمیر زردچوبه با آب و یا زردچوبه با عسل، استفاده از خمیر گیاه کالاندولا از دیگر روش های درمان خانگی عفونت بند ناف می باشد.
راه های پیشگیری از عفونت بند ناف
- روی بند ناف خمیر نگذارید
- لباس های گشاد به نوزاد بپوشانید تا جریان هوا به بند ناف برسد و بند ناف به شکم نچسبد
- هنگام تعویض پوشک دست های خود را بشویید
- از الکل، پماد و بتادین استفاده نکنید
- روی بند ناف روغن نمالید
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما را با روش های ایجاد کننده ی عفونت بند ناف و راه های درمان آن آشنا کنیم. مجددا توصیه می نماییم که در صورت مشاهده ی علائم عفونت اقدام به درمان خود سرانه نگرفتهو به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز مداخلات درمانی لازم صورت بگیرد.
