سرگرمی های جایگزین تلویزیون برای نوزاد و کودک

تماشای تلویزیون برای نوزادان زیر 2 سال مضر است؛ باعث تأخیر گفتار، مشکلات خواب و تمرکز می‌شود. سرگرمی‌های جایگزین رشد را تقویت می‌کنند.

چه زمانی نوزاد می تواند تلویزیون ببیند؟

روانشناسان کودکان می گویند: خیره شدن نوزاد و کودک به تلویزیون و سایر صفحه نمایش ها نه تنها می تواند به سلامت چشم های او آسیب بزند، بلکه روی رشد اولیه مغز نیز تأثیرگذار است.
با وجود این توصیه ها، بسیاری از والدین باور نمی کنند و کودک خود را ساعت ها در معرض تلویزیون قرار می دهند.

باورهای اشتباه والدین

بسیاری از مادران هنگام غذا دادن به کودک، موبایل خود را روشن می کنند و جلوی او می گذارند تا کودک بدون دردسر غذایش را بخورد و انرژی زیادی از والدین نگیرد. همچنین، زمانی که کارهای زیادی روی هم جمع شده، تلویزیون را روشن می کنند تا کودک ساعت ها مشغول باشد.
خیلی از پرستاران کودک هم برای آرام نگه داشتن کودک، او را پای تلویزیون می نشانند یا موبایل و تبلت در اختیار او قرار می دهند. نگران کننده تر اینکه اغلب کودکان حتی در سن 2 سالگی، تبلت شخصی دارند و می توانند ساعت ها با بازی ها و انیمیشن های آن سرگرم شوند.

خطرات علمی تماشای تلویزیون

واقعیت علمی این است که خیره شدن به تلویزیون حتی به مدت 5 دقیقه برای رشد مغز نوزادان زیر 18 ماه مضر است.
تلویزیون و سایر صفحه نمایش ها امواج الکترومغناطیسی دارند که اثرات بلندمدت آن ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است.
اثرات منفی ممکن است در سنین پایین قابل مشاهده نباشد، اما در دوران مدرسه خود را به شکل مشکلات تمرکز، توجه و یادگیری نشان می دهد.

آسیب های تلویزیون و اسمارت فون ها برای کودکان

مضرات تماشای تلویزیون و موبایل

تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال هیچ فایده آموزشی یا رشدی ندارد، زیرا کودک قادر به درک پیام ها و اهداف برنامه ها نیست و تنها رنگ ها و حرکات تصاویر برایش جذابیت دارند.
متخصصان توصیه می کنند که کودکان زیر 2 سال هیچ گونه تماس با صفحه نمایش ها نداشته باشند، از جمله تلویزیون، موبایل، تبلت و لپ تاپ.

خطر برای مغز: سلول های عصبی کودکان زیر 18 ماه تازه در حال رشد هستند و خیره شدن طولانی به صفحه نمایش می تواند بر رشد مغز اثر منفی بگذارد.
اثر روی زبان و گفتار: مشاهده طولانی تلویزیون می تواند باعث تأخیر در گفتار شود. تحقیقات نشان داده نوزادانی که زیر 2 سال تلویزیون دیده اند، در 17 تا 27 ماهگی حدود 8 کلمه کمتر از هم سالان خود یاد می گیرند.
مشکلات خواب و تمرکز: تماشای طولانی صفحه نمایش می تواند باعث مشکلات خواب و کاهش تمرکز شود، مشکلی که ممکن است در سنین بالاتر نیز ادامه یابد.

سن مناسب تماشای تلویزیون

زیر 18 ماه: هیچ گونه تماشای تلویزیون توصیه نمی شود.
18 تا 24 ماه: در صورت تمایل به معرفی رسانه، برنامه های کوتاه و آموزشی با حضور والدین مناسب است.
2 تا 6 سال: تماشای تلویزیون باید محدود و با نظارت والدین باشد. کودکان 2 ساله تنها نیم ساعت در روز و کودکان 3 سال به بالا تا 2 ساعت می توانند تماشا کنند.

ارتباط با اختلالات عصبی و اوتیسم

تحقیقات نشان داده بین تماشای تلویزیون و بروز بیش فعالی و برخی علائم اوتیسم در کودکان ارتباط وجود دارد. هر ساعت تماشای تلویزیون می تواند احتمال بیش فعالی را حدود 10٪ افزایش دهد.

حتی روشن بودن تلویزیون بدون نگاه مستقیم کودک، می تواند بر یادگیری او اثر بگذارد. وقتی تلویزیون خاموش است، والدین حدود 1000 کلمه در ساعت با کودک صحبت می کنند، اما با تلویزیون روشن این عدد به 700 کلمه کاهش می یابد.
کودکان وقت خود را از فعالیت های مفید مغز و بدن از جمله دست و پا زدن، بازی و تعامل اجتماعی محروم می کنند.
دو سال اول زندگی دوران حیاتی برای یادگیری از طریق کاوش و بازی است. تماشای تلویزیون جایگزین این فرصت ها نمی شود.

مضرات تلویزیون دیدن برای نوزادان

مضرات احتمالی تماشای تلویزیون در نوزادان

• تأخیر در توسعه شناختی
  
• مشکلات خواب
  
• کاهش تعاملات اجتماعی
  
• تأثیر منفی بر رفتار
  
• نقص در توجه و کاهش تمرکز
  
• تاخیر در مهارت های گفتار و زبان

نکات مهم برای والدین

در صورتی که کودک بالای 2 سال تلویزیون می بیند، رعایت نکات زیر ضروری است:

• انتخاب برنامه های مناسب سن
  
• محدودیت زمانی
  
• تماشا در حضور والدین
  
• تعامل پس از تماشا (پرسش و پاسخ، بازی و صحبت درباره محتوا)

تماشای تلویزیون و سایر اسکرین ها برای نوزادان و کودکان زیر 2 سال باید به حداقل برسد. حتی استفاده کوتاه مدت می تواند بر رشد مغز، زبان، تعاملات اجتماعی و رفتار کودک اثر منفی داشته باشد. پس از 2 سالگی نیز، تماشای تلویزیون تنها باید محدود و تحت نظارت والدین باشد تا تأثیرات منفی آن کاهش یابد و کودک فرصت رشد طبیعی و یادگیری از محیط پیرامون خود را از دست ندهد.

سرگرمی های سالم برای نوزاد تا 3 سال

1. بازی های حرکتی ساده: نوزادان از دست و پا زدن روی تشک نرم، غلت زدن و تلاش برای چهار دست و پا رفتن لذت می برند. این فعالیت ها برای رشد حرکتی ضروری اند.
2. اسباب بازی های حسی: توپ های نرم، جغجغه ها، عروسک های پارچه ای و اسباب بازی هایی با رنگ های متنوع به تحریک بینایی و شنوایی کودک کمک می کنند.
3. کتاب های پارچه ای و مقوایی: حتی قبل از اینکه کودک خواندن را یاد بگیرد، دیدن تصاویر و شنیدن صدای والدین هنگام خواندن، مهارت های زبانی او را تقویت می کند.
4. آهنگ و شعر کودکانه: موسیقی های ملایم و همراهی با حرکات دست و بدن، هم سرگرمی و هم آموزش ریتم و زبان است.
5. بازی های تقلیدی: والدین می توانند صورتک های خنده دار، صداهای حیوانات یا حرکات دست را تقلید کنند تا کودک واکنش نشان دهد.
6. تعامل اجتماعی: بازی با همسالان، حتی در حد دیدن و لمس کردن، مهارت های اجتماعی را تقویت می کند.

روش های سالم برای غذا دادن بدون تلویزیون

غذا دادن همراه بازی:

استفاده از قاشق های رنگی یا ظرف های جذاب، غذا خوردن را برای کودک هیجان انگیز می کند.

قصه گویی و شعر خواندن هنگام غذا:

والدین می توانند هم زمان با غذا دادن، قصه های کوتاه و شعرهای کودکانه بخوانند تا کودک مشغول شود.

مشاهده لباس نوزادی تا سه سال دخترانه

تشویق و تحسین:

هر بار که کودک لقمه ای می خورد، با لبخند یا دست زدن او را تشویق کنید.

مشارکت دادن کودک:

گذاشتن تکه های نرم میوه یا سبزیجات جلوی کودک و اجازه دادن به او برای لمس و امتحان کردن، میل به غذا را بیشتر می کند.

ثبات در زمان غذا:

ایجاد یک روتین مشخص برای وعده های غذایی باعث می شود کودک به تدریج بدون نیاز به تلویزیون یا موبایل عادت کند.

زمان مفید برای آموزش و رشد کودک

زیر یک سال: مهم ترین آموزش از طریق لمس، شنیدن و دیدن محیط انجام می شود. والدین باید زیاد با کودک حرف بزنند، آواز بخوانند و او را در آغوش بگیرند.
1 تا 2 سال: کودک توانایی درک دستورات ساده و یادگیری کلمات جدید را دارد. بهترین آموزش ها از طریق بازی های ساده مثل چیدن مکعب ها یا نام بردن اشیا در اطراف اوست.
2 تا 3 سال: این سن طلایی برای رشد زبان است. گفت وگوهای کوتاه، پرسیدن سؤال های ساده، آموزش رنگ ها، شکل ها و حیوانات بسیار مفید است. همچنین، نقاشی با مداد شمعی و بازی های ساختنی باعث تقویت خلاقیت و تمرکز می شود.

مشاهده لباس های نوزادی تا سه سال پسرانه

نکات مهم برای والدین

• انتخاب برنامه های مناسب سن، در صورت استفاده از رسانه
  
• محدودیت زمانی مشخص
  
• تماشا در حضور والدین
  
• تعامل پس از تماشا (پرسش و پاسخ، بازی و صحبت درباره محتوا)

تماشای تلویزیون و سایر اسکرین ها برای نوزادان و کودکان زیر 2 سال باید به حداقل برسد. حتی استفاده کوتاه مدت می تواند بر رشد مغز، زبان، تعاملات اجتماعی و رفتار کودک اثر منفی داشته باشد. اما این به معنی محرومیت از سرگرمی نیست. بازی های حرکتی، اسباب بازی های حسی، قصه گویی، آواز، تعامل با والدین و همسالان بهترین ابزار رشد کودک در این سنین هستند.

پس از 2 سالگی نیز، تماشای تلویزیون تنها باید محدود و تحت نظارت والدین باشد تا تأثیرات منفی آن کاهش یابد و کودک فرصت رشد طبیعی و یادگیری از محیط پیرامون خود را از دست ندهد. دوران کودکی، فرصتی طلایی برای کاوش و یادگیری از دنیای واقعی است؛ چیزی که هیچ صفحه نمایشی نمی تواند جایگزین آن شود.